Sose Jamharyan educational blog

Դասի հղումը 

1.  Որո՞նք են անասնապահության զարգացման նախադրյալները:

Անասնապահության զարգացման նախադրյալներն են հողատարծքը, բուսածածկը, արոտավայրերը և կլիման:

2. Ի՞նչ կապ ունի անասնապահությունը տնտեսության մյուս ճյուղերի հետ:

Անասնապահությունը բնակչությանը մատակարարում է միս, կաթ, կենդանական յուղ, ձու, իսկ թեթև արդունաբերությանը՝ բնական հումքի որոշ տեսակներ (օրինակ՝ բուրդ և մորթի)։

3. Նշել այն երկները, որտեղ առաջատար են անասնապահության հետևյալ ճյուղերը՝ ոչխարաբուծություն, խոզաբուծություն, խոշոր եղջերավոր անանսապահություն, ձիաբուծություն, ձնկորսություն

 

Կարմիրով նշված են խոնավություն և մեղմ կլինա ունեցող շրջանները, իսկ կապույտով ավելի չորային շրջանները։
ՈՉԽԱՐԱԲՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ

ԽՈԶԱԲՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ

խոշոր եղջերավոր անանսապահություն

ձիաբուծություն

ձնկորսություն

УРОК 4. ТАИНСТВЕННЫЕ ДРЕВНИЕ СООРУЖЕНИЯ

21 — 25 апреля

Сто՛унхендж — это группа гигантских пятиметровых камней, установленных по кругу на равнине в ста тридцати километрах от Лондона. Его
начали строить ещё в каменном веке. Неизвестно, для чего в третьем
72
тысячелетии до нашей эры было создано это сооружение. Стоунхендж
называют восьмым чудом света, крупнейшей загадкой древнего мира.
Название Стоунхендж означает «каменный круг». Возможно, это сооружение является древним храмом. Стоунхендж ориентирован на точку
зи՛мнего солнцестоя՛ния. Лучи поднимающегося солнца попадают точно
между вертикальными опорами одного из больших камней в день зимнего
солнцестояния 21 или 22 декабря. День становится самым коротким в году,
а ночь — самой длинной. После этого день постепенно начинает удлиняться,
а ночь – укорачиваться. В древности этот день был очень важен для людей.
День удлиняется – значит, свет побеждает тьму. У многих народов с этим
днём связаны различные праздники, например, Христианское Рождество.
Некоторые исследователи предполагают, что Стоунхендж является
древней обсерваторией. С его помощью наблюдали за звёздами и
вели счёт времени.
Стоунхендж – это кладбище. В
Стоунхендже было захоронено более двухсот человек. А легенды
рассказывают о том, что волшебник
Мерлин с помощью колдовства՛ за
один день создал Стоунхендж.
Комплекс состоит из тридцати огромных камней, которые покрыты
гигантскими плитами. Камни образуют круги.
Самые большие камни Стоунхенджа — это десять больших камней,
установленных парами внутри главного кольца. На каждой паре камней
раньше лежал большой камень. Эти камни имеют огромный вес. Самые
большие из них весят 25 тонн. Остаётся загадкой, как смогли строители
доставить эти многотонные камни к месту строительства.
В 1977 году удалось снять на видеокамеру группу неопознанных летающих объектов над Стоунхенджем. Этот видеофильм показывали по всем
каналам британского телевидения.
Стоунхендж — одно из самых загадочных мест на нашей планете.
По книге П. Брауна «Стоунхендж. Загадки мегалитов».

Задания:

перевод на армянском

Սթոունհենջը հինգ մետր բարձրությամբ հսկա քարերի խումբ է, որը շրջանաձև է դրված Լոնդոնից հարյուր երեսուն կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող հարթավայրում: Նրան
Նրանք սկսել են կառուցել դեռևս քարի դարում։ Թե ինչու երրորդում, հայտնի չէ
72
Այս կառույցը ստեղծվել է մ.թ.ա. հազարամյակում։ Սթոունհենջ
կոչվում է աշխարհի ութերորդ հրաշալիք, հին աշխարհի ամենամեծ առեղծվածը:
Սթոունհենջ անունը նշանակում է «քարե շրջան»։ Այս կառույցը կարող է լինել հնագույն տաճար։ Սթոունհենջը ուղղված է մի կետի
ձմեռային արևադարձ. Ծագող արևի ճառագայթները ճշգրիտ հարվածում են
ձմռան օրը մեծ քարերից մեկի ուղղահայաց հենարանների միջև
արևադարձը՝ դեկտեմբերի 21-ին կամ 22-ին: Օրը դառնում է տարվա ամենակարճը,
իսկ գիշերն ամենաերկարն է։ Դրանից հետո օրն աստիճանաբար սկսում է երկարանալ,
իսկ գիշերը կարճանում է: Հին ժամանակներում այս օրը շատ կարևոր էր մարդկանց համար:
Օրը երկարում է, ինչը նշանակում է, որ լույսը հաղթում է խավարին։ Շատ ազգեր այս խնդիրն ունեն
Օրվա ընթացքում տարբեր տոներ են ասոցացվում, օրինակ՝ քրիստոնեական Սուրբ Ծնունդը։
Որոշ հետազոտողներ ենթադրում են, որ Սթոունհենջը
հնագույն աստղադիտարան. Նրա օգնությամբ նրանք դիտեցին աստղերը և
հետևել է ժամանակին.
Սթոունհենջը գերեզմանոց է։ IN
Ավելի քան երկու հարյուր մարդ թաղվել է Սթոունհենջում։ Եվ լեգենդները
Նրանք ասում են, որ կախարդը
Մերլինը կախարդության օգնությամբ
Մի օր ստեղծեց Սթոունհենջը:
Համալիրը բաղկացած է երեսուն հսկայական քարերից, որոնք ծածկված են
հսկա սալիկներ. Քարերը կազմում են շրջանակներ։
Սթոունհենջի ամենամեծ քարերը տասը մեծ քարերն են,
տեղադրված է զույգերով հիմնական օղակի ներսում: Յուրաքանչյուր զույգ քարի վրա
Ժամանակին այնտեղ մի մեծ քար էր ընկած։ Այս քարերն ունեն հսկայական քաշ։ Առավելագույնը
Ավելի մեծերը կշռում են 25 տոննա։ Առեղծված է մնում, թե ինչպես են կարողացել շինարարները
հասցնել այս բազմատոննանոց քարերը շինհրապարակ:
1977թ.-ին մի խումբ անհայտ թռչող օբյեկտներ նկարահանվել են Սթոունհենջի վերևում գտնվող տեսանյութում: Այս տեսանյութը ցուցադրվել է ամբողջ տարածքում
Բրիտանական հեռուստաալիքներ.
Սթոունհենջը մեր մոլորակի ամենաառեղծվածային վայրերից մեկն է։
Պ. Բրաունի «Սթոունհենջ. մեգալիթների առեղծվածները» գրքի հիման վրա։

1.Ответьте на вопросы.

Почему Стоунхендж считают одним из самых загадочных мест на нашей
планете? 2. Почему исследователи считают, что Стоунхендж мог быть древним
храмом? 3. Какие удивительные явления наблюдаются вблизи комплекса?.. Разделите текст на смысловые части и составьте его план.

3.Разделитесь на группы по 3-4 человека. Кто сможет быстрее всех
найти в тексте и прочитать ответы на вопросы?

Как выглядит Стоунхендж? 2. Что означает название Стоунхенджа? 3. Почему его называют восьмым великим чудом света и крупнейшей загадкой
древнего мира? 4. Что рассказывают о Стоунхендже легенды? 5. Какие
удивительные вещи происходят вблизи комплекса?

Допишите предложения. Обратите внимание на вопросы.
Недаром Стоунхендж называют (чем?) … . 2. Стоунхендж мог быть (чем?)
… . 3. Стоунхендж сооружён (кем?) … . 4. Как смогли строители доставить
тяжёлые камни к месту строительства остаётся (чем?) … . 5. Некоторые
исследователи предполагают, что Стоунхендж является (чем?) … . 6. Остаётся
(чем?) … , как смогли строители доставить эти многотонные камни к месту
строительства. 7. Очевидцам (ականատեսներին) удалось снять на видеокамеру
группу неопознанных летающих объектов над (чем?) …
Загадочные древние сооружения есть и у нас в Армении.
Приходилось ли вам о них слышать? Послушайте текст и
скажите, что нового для себя вы узнали.
КАРАУНДЖ
Начиная с древнейших времен, наши далёкие предки интересовались
звёздным небом и пытались проникнуть в тайны Вселенной. Об этом
говорят рисунки древнего человека на скалах в горах Армении. Знания о
звёздах использовали в то время для того, чтобы народ знал, когда сеять и
когда собирать урожай, когда будет солнечное или лунное затмение. В
европейских языках есть слово планета, которое пришло из греческого
языка. Армянское слово «молорак» говорит о том, что армяне много лет
назад уже различали планеты и звёзды и придумали для них своё
собственное название.
Караундж – уникальный памятник каменного века. Исследователи
считают, что ему более семи с половиной тысяч лет. Если это так, то он
старше Стоунхенджа в Англии и Великих египетских пирамид.
75
Название Караундж состоит из двух армянских слов «кар» (քար), то есть
«камень», и «хундж» (հունջ) или «хунч» (հունչ), что значит «звучащий»,
«говорящий», поэтому название «Караундж» может быть переведено как
«звучащие камни» или «говорящие камни».
Само сооружение состоит из
более чем двухсот огромных камней высотой от полутора
до трёх метров и весом до восьми
с половиной тонн. В верхней
части многих камней есть сквозные отверстия диаметром четыре-пять сантиметров.
Радиофизик академик Парис Геруни организовал несколько
экспедиций к памятнику. В 2004 году он издал книгу «Армяне и Древнейшая
Армения», в которой выдвинул интересную гипотезу. Наличие в камнях
отверстий свидетельствует о том, что Караундж был древнейшей обсерваторией. Это предположение не доказано и вызывает много споров. Но
вопросы остаются и ожидают своего решения.
В Армении много интересного и загадочного. Нельзя допустить, чтобы
о замечательных древнейших памятниках Армении знали только армяне.
По материалам газет и интернета
Прочитайте текст по абзацам. Передайте содержание каждого абзаца одним предложением. Подберите к каждому абзацу заголовок и запишите их.
. Согласны ли вы с тем, что…

Необычные и удивительные явления – это сказки для детей. 2. Стоунхендж
называют восьмым чудом света потому, что туда приезжает много туристов.
В древности день зимнего солнцестояния был очень важен для людей.
Исследователи паранормальных явлений утверждают, что вблизи комплекса
происходят удивительные вещи. 5. Армянское слово «молорак» говорит о том,
что армяне три тысячи лет назад уже пользовались телескопом. 6. Возможно,
что Караундж старше Стоунхенджа в Англии и Великих египетских пирамид.
. Перепишите предложения, раскрывая скобки по образцу.
Образец: Стоунхендж считают (загадочное место) на нашей планете.
Стоунхендж считают (чем?) загадочным местом на нашей планете.
Наши далёкие предки интересовались (звёздное небо) и пытались
проникнуть в тайны Вселенной. 2. Наличие в камнях отверстий свидетельствует
о том, что Караундж был (древнейшая обсерватория). 3. Учёные в древности
занимались (научные наблюдения), чтобы народ знал, когда сеять и когда
собирать урожай. 4. Караундж является (удивительная загадка) древности.
Академик Парис Геруни занимался (древние сооружения) Армении. 6. Туристы восхищались (древние рисунки).

Գործնական աշխատանք

Մոլեկուլների գնդաձողային մոդելների պատրաստում

Էջ՝ 104-105

 

ԹԵՄԱ՝

• 37. Ճնշումը ծովերի և օվկիանոսների հատակին: Ծովային խորությունների ուսումնասիրությունը:     
• 38. Հաղորդակից անոթներ: Հաղորդակից անոթներում հեղուկների հավասարակշռության պայմանը:

1. Ի՞նչ բարձրության ջրի սյունը կստեղծի 0,1 ՄՊա ճնշում:

0.1 ՄՊա ≈ 10.2 մ

2. Ծովում ի՞նչ խորությամբ սուզվելիս ճնշումը կլինի 0,2 ՄՊա, 1 ՄՊա, 10 ՄՊա:ջրի սյուն։ ✅

Ծովում ճնշում / խորություն՝

• 0.2 ՄՊա → ~10 մ

• 1 ՄՊա → ~90 մ

• 10 ՄՊա → ~985 մ

• 3. Ի՞նչ է սկաֆանդրը: Ե՞րբ են այն հայտնագործել: Որքա՞ն կարելի է խորասուզվել սկաֆանդրով:

Սկաֆանդրը խորասուզման մեջ օգտագործվող հատուկ սարք է, որն ապահովում է օդափոխություն և պաշարում է սուզվողին վտանգավոր պայմաններից: Այն հայտնագործվել է 19-րդ դարում՝ հիմնականում անգլիացի գիտնականները և ինժեներները, որոնք ստեղծել են առաջին սկաֆանդրը 1825 թվականին։ Սկաֆանդրով կարելի է խորասուզվել տարբեր խորության վրա՝ կախված սարքի տեսակից և հարմարանքներից, սակայն առավելագույնը, որ հնարավոր է՝ շուրջ 500 մետր է, սակայն դա պահանջում է հատուկ սարքեր և փորձառու սուզողներ:

4. Ո՞վ է ստեղծել առաջին աքվալանգը: Ի՞նչ մասերից է այն բաղկացած:

Աքվալանգը ստեղծել են Ժակ Կուստոն և Էմիլ Գանը՝ 1943 թ.։

Մասեր՝ բալոն, ռեդուկտոր, շնչափող, դիմակ, լողափայտեր։

5. Ի՞նչ է բարիսֆերան: Որքա՞ն կարելի է խորասուզել բարիսֆերան:

Բարիսֆերան մետաղական գունդ է՝ մարդուն խոր ջրերում սուզելու համար։

Ստեղծվել է 1930 թ.՝ Ուիլյամ Բիբի և Օտիս Բարթոնի կողմից։

📉 Խորության ռեկորդ՝~923 մ։

6. Ո՞վ և ե՞րբ է հայտնագործել բաթիսկաֆը: Որքա՞ն կարելի է խորասուզվել՝ բաթիսկաֆով:

Բաթիսկաֆը հայտնագործել է Օգյուստ Պիկարը՝ 1948 թ.։

📉 Ռեկորդային խորություն՝ 10,916 մ (Մարիանյան փոս, 1960 թ․՝ Տրիեստ բաթիսկաֆով)։

7. Ինչպե՞ս պետք է վեր բարձրացնեն ջրասուզակին ծովի հատակից: Ինչու՞:

Ջրասուզակին վեր բարձրացնում են օդային պայուսակներով կամ բալոններով՝ աստիճանաբար ճնշումը նվազեցնելու համար, որպեսզի չլինեն առողջական խնդիրներ։

8. Ո՞ր անոթներն են անվանում հաղորդակից անոթներ:

Ստորին մասերով միմիանց միացած անոթներն անվանում են հաղորդակից անոթներ։

9. Ինչպե՞ս է կանգնում հեղուկը հաղորդակից անոթներում հավասարակշռությունը հաստատելուց հետո։

Եթե հաղորդակից անոթներում լցված են տարբեր խտությամբ հեղուկներ,ապա հավասարակշռության ժամանակ այդ հեղուկների մակարդակներն արդեն նույնը չեն լինի։ 

10. Ինչպե՞ս է հնչում հաղորդակից անոթների օրենքը։

Հավասարկշռության վիճակում հաղորդակից անոթներում հեղուկի ազատ մակերևույթների մակարդակները հավասար են։

11. Ինչպե՞ս կարելի բացատրել հաղորդակից անոթների օրենքը։

Հաղորդակից անոթներից յուրաքանչյուրում հեղուկի ազատ մակերևույթին արտաքին ճնշումը նույնն է։

12. Ինչպե՞ս է աշխատում ջրաչափը։

Ջրաչափը ապակե բաց խողովակ է, որում ջրի մակարդակը միշտ նույնն է, ինչ որ բաքում։

13.  Ինչպե՞ս է աշխատում շատրվանը։

Խողովակի մյուս ծայրում կաթոցիկ է ռետինե սեղմակը բաց թողնելուն պես ծայրոցը շատրվանում է։

14. Ի՞նչ մակարդակներով է կանգնում հեղուկը հաղորդակից անոթներում, եթե նրանց մեջ լցնում են տարբեր հեղուկներ։ Դուրս բերեք համապատասխան բանաձևը։

h1/h2=p1/p2     p1>p2, h1<h2 

Մարիանյան իջվածքի ամենահետաքրքիր բնակիչները՝

https://www.youtube.com/watch?v=DotStZ13EyA

Դիտեք նաև հետևյալ պրեզենտացիան՝ 

Ջրասուզակային զանգ

Ծովային խորությունների ուսումնասիրությունը բացի եղեգնյա խողովակի կամ դիմակով ջրասուզակի օգնությամբ, կատարվում են նաև օգտագործելով այլ սարքեր, որոնց օգնությամբ մարդը հնարավորություն ունի ավելի մեծ խորությամբ իջնել դեպի ծովերի և օվկիանոսների հատակը: Ավելին, նրանցից շատերը հայտնի են դեռևս հին ժամանակներից:

Առաջին պատմականորեն հուսալի հիշատակումը սուզվող զանգի օգտագործման մասին, սկսվում է 1531 թվականից, երբ  Գուգլիոմո դի Լորենան  Հռոմ քաղաքի մոտակայքում  22 մետր խորության վրա գտնվող լճից, փորձել է գանձեր գտնել և վեր բարձրացնել խորտակված պղինձներ: 17-րդ դարի կեսերին շվեդացի հետազոտողները, Ալբրեկ ֆոն Թրեյլբենի գլխավորությամբ, կարողացան ավելի քան 50 թնդանոթներ բարձրացնել Վազ նավի խորտակված մակերեսից `օգտագործելով սուզող զանգը: Հայտնի է նաև 19-րդ դարում սուզող զանգի հաջող օգտագործման նկարագրությունը `խորտակված բրիտանական ֆրեգատ Թեթիսից ոսկե սալիկներ և մետաղադրամներ հանելու համար:

Դա պատմականորեն պարզունակ գործիք էր ջրի տակ մարդկանց իջացնելու և այնտեղ որոշակի աշխատանքներ կատարելու համար: Զանգը ջրասուզակի հետ միասին իջեցվում էր ջրի տակ և զանգի  ներսի օդը ճնշումը հավասար էր շրջապատող ջրի ճնշմանը: և այդ ներքին օդային տարածքը հնարավորություն տվեց ջրասույզին որոշ ժամանակ շնչել և ակտիվ գործողություններ ձեռնարկել ՝  դուրս գալ կամ լողալ՝ նավերի ստորջրյա հատվածը ստուգելու և նորոգելու կամ խորտակված գանձեր որոնելու համար: Ավարտելով աշխատանքները ՝ ջրասուզակը վերադարձել է զանգին, և սարքը  բարձրացվել  է ծովի կամ լճի մակերևույթին ՝ օգտագործելով ամբարձիչ կամ վերամբարձ կռունկ: 

https://infourok.ru/prezentaciya-po-fizike-na-temu-batisfera-1228382.html

Տեսական մաս և լրացուցիչ առաջադրանքներ.

ՀԱՂՈՐԴԱԿԻՑ ԱՆՈԹՆԵՐ 

1. Անվանեցե՛ք ձեր տանը գտնվող հաղորդակից անոթները: 
2. Նկատե՞լ եք արդյոք, որ թեյնիկի ծորանը և նրա բերանը գտնվում են նույն բարձրության վրա: Բացատրե՛ք, ինչու՞ են այդպես պատրաստում:

• Թեյնիկի ծորանը և կափարիչը նու՞յն բարձրության վրա են գտնվում: 

Միմյանց հետ միացված երկու կամ ավելի անոթները անվանում են հաղորդակից անոթներ: Տնային փորձերի միջոցով մենք համոզվեցինք, որ Ս-ձև անոթի երկու կողմերում էլ ջուրը գտնվում է միևնույն մակարդակի վրա: Ցանկացած հաղորդակից անոթում՝ անշարժ, համասեռ հեղուկի ազատ մակերևույթները գտնվում են միևնույն մակարդակի վրա: Դա բացատրվում է հետևյալ կերպ՝ հեղուկի ազատ մակերևույթի վրա ճնշումը ամենուր նույնն է, իսկ դա նշանակում է, որ ցանկացած ազատ մակերևույթ ընկած է մեկ հորիզոնական հարթության մեջ: Անշարժ համասեռ հեղուկի ճնշումը ցանկացած aa, bb, cc մակարդակներում միևնույնն է, հաղորդակից անոթի բոլոր մասերում: Միևնույնն է նաև այդ մակարդակներից վերև գտնվող հեղուկի սյան բարձրությունը: Թեյնիկում և ծորանում հեղուկի մակարդակները նույնն են: Թեքելիս ծորանից ջուրը հոսում է: Բացատրե՛ք արտեզյան ջրհորի աշխատանքի սկզբունքը: 

• Թեյնիկի ծորանը և կափարիչը նու՞յն բարձրության վրա են գտնվում: 
• Ի՞նչ նկատեցի՛ք տնային փորձի ժամանակ՝ ռետինե խողովակում նույն մակարդակի վրա՞ է գտնվում ջուրը: 
• Ստեղծե՛ք, շատրվանի մոդելը, բացատրե՛ք նրա աշխատանքի սկզբունքը։