Ձեռագրերի ստեղծման պատմությունը

 

 

Պատերազմների ժամանակ թշնամիները միշտ  գողացել  և վերացրել են հայերեն ձեռագրերը, բայց հայը փրկել ու ազատել  է դրանք թշնամուց։

Սա մի ձեռագիր աշխատության  վնասված պատառիկ է  , որը 1990-ական թվականներին  Արցախյան պատերազմի ժամանակ պապիկիս է փոխանցել իր մարտական ընկերը։ Ես էլ այն ձեզ եմ ներկայացնում։

Այստեղ կա և ‘ ձեռագիր և ‘ մանրանկարչություն։

Ձեռագիր՝ գրական-գիտական աշխատության՝ ձեռքով գրված կամ մեքենագրված բնագիր, փոխաբերաբար՝ գրողի, արվեստագետի ինքնատիպություն, յուրահատկություն։

 

Հնադարյան ոչ տպագիր գիրք, մատյան՝ գրված աղյուսի, կավե սալիկների, պապիրուսի, մագաղաթի թղթի վրա։ Մեզ են հասել հեռավոր անցյալի գրական ու գիտական շատ ձեռագրեր, որոնք նաև գեղանկարչության, մանրանկարչության նմուշներ են։

 

Ձեռագրերի մեջ հանդիպում են կրկնագիր ձեռագրեր, երբ մագաղաթ չլինելու պատճառով էջերից քերել-ջնջել են նախկին բնագիրը և ընդօրինակել նորը։ Կրկնագրերն այժմ հեշտությամբ վերծանում են՝ երբեմն ի հայտ բերելով հին դարերի նշանավոր երկեր։

Միջնադարում գրքի եջերը պատրաստելու համար օգտագործվում էր մագաղաթ , որը պատրաստվում էր  կենդանու մորթուց ։ Թարմ  մորթուց գրելու համար համապատասխան մակերևույթ  ստանալը դանդաղ ու դժվարին գործընթաց էր։ Մագաղաթ  պատրաստողն ընտրում  էր այծերի, ոչխարների, ուլերի մորթիները ։  Մորթիները  10  օրով  դրվում եին կրաքարի լուծույթի մեջ , կենդանական մազերը փափկացնելու համար ։  Արհեստավորն այնուհետև քերելով  հեռացնում եր մազերն ու ավելորդ մսային զնգվածը դրանից հետո կաշին դրվում եր ջրի մեջ ‘ կրաքարը հեռացնելու նպատակով , որից հետո ձգվում շրջանակի վրա , այնուհետև  արհեստավորը հատուկ կլորավուն դանակի օգնությամբ կաշին քերելով բարակեցնում  է միչև իր նախընտրած  չափը ։ Այդ գործընթացը գովում էր մի քանի օր ։  Վարպետը շարունակում էր ձգել կաշին շրջանակի վրա մինչ այն չորանում էր ։ Արդյունքում ստեղցվում էր մագաղաթը , հարթ, ամուր կրանյութը , որը կարող էր պահպանվել հազարավոր  տարիներ ։ Որպեսզի գրագիրը  կարողանար աշխատել  ` մագաղաթը պետք էր հատուկ եղանակով  մշակման ենթարկվեր։ Մակերևույթը կոպտացնելու համար մագաղաթի վրա սկզբում քսվում  էր պեմզայի փոշի , այնուհետև մաքրվում էր կպչուն փոշու  միջոցով ։ Այսպիսով մակերևույթը գույների ու ներկերի հանդեպ ընկալունակ էր դառնում ։ Մշակված կաշին  այնուհետև կտրվում որ տվյալ գրքի էջերին համապատասղան չափերով ։ Խոշոր  ձեռագիր մատյանների էջերը հաճախ  կաշվի ամբողջական  կտորի Ներսիսյան էին լինում ։  Փոփր գրքերի համար կաշին բաժանվում էր երկու կամ ավել մասերի ։ Մագաղաթի  16 կամ 20 թերթ ծալվում կամ տեղադրվում էին իրար վրա։

Միջնադարյան ձեռագրերի վառ մանրանկարները հաճախ ավելի գրավիչ էին քան գրված բառերը, այնուամենայնիվ ձեռագրի գրվածքը նույնքան կարևոր էր, որքան նկարների պատկերումը։

Դպիրն այն մարդն էր , ով գրում էր տեքստը , նա օգտագործում էր պարզ գործիքներ։

Գրիչները պատրաստվում էին թռչունի փետուրներից։ Փետուրը սկզբից ջրով թռչվում էր , չորացվում և կարծրացվում շիկացած ավազի միջոցով։ Գրագիրը կտրում էր փետուրի ծայրը , այնուհետև վրան ճեղք էր բացում և սրում այն։ Գրիչի ծայրի ձևը տարբեր էր, կախված գրվածքի ոճից։

Թանաքը պատրաստվում էր տարբեր նյութերից, ինչպես օրինակ կաղիններից։

Դրանցից ստանում էին դե , գորշ թանաք։ Սև թանաք պատրաստվում էր նաև ածխածնի հումքով հատուկ նյութերից և կոչվում էր ” Լամպի մուր ” ։

Մինչև Դպիրը սկսում էր գրել, նա ուղղում էր մագաղաթը քանոնի օգնությամբ։

Միջնադարյան Դպիրներն ու իրենց պատվիրատուները արժևորում էին որակյալ , առաջնակարգ ձեռագրերը։ Սխալ կատարելու դեպքում Դպիրը հեռացնում էր վրիպակը դանակի օգնությամբ։ Մագաղաթը առաձգական էր և ջնջում նորից չէր վնասվում։

Մանրանկարիչը զարդարում էր էջերը ներկերով ու ազնիվ մետաղներով։ Նա սկսում էր նկարել, միայն երբ Գրագիրն ավարտում էր իր աշխատանքը։ Մանրանկարիչը սկզբում ուրվագծում էր պատկերը , այնուհետև ավելացնում դետալները, կերպարի առանձնահատկությունները կամ սկզբնատառերին միահյուսված զարդանախշերը։ Ազնիվ մետաղների բարակ թիթեղները միշտ տեղադրվում էին սկզբում։ Մանրանկարիչը մինչ այդ կիրառում էր ” Հիմնային շերտ” , որը բաղկացած էր ” Գեսո” կոչվող գիպսի նման նյութից կամ ծեծից, ինչպես տվյալ դեպքում է։

Հիմնային շերտը չորանալուց հետո նույնիսկ նկարիչի շնչառության տաքությունը բավական էր, որպեսզի ոսկու թիթեղը կպչեր էջին։ Այնուհետև նկարիչը հեռացնում էր ավելորդ հատվածները և հղկում թիթեղը։ Թիթեղը տեղադրելուց հետո նա նկարում էր զարդանախշը։

Բոլոր գույները ստանում էր բանջարեղենի , ներկանյութի կամ հանքային նյութի տրոհման արդյունքում։

Նկարիչը սկզբում տեղադրում էր ավելի բաց, իսկ վերջում մուգ երանգները։ Նա վերջում ավարտում էր աշխատանքը ավելացնելով սև ուրվագծերն ու պիտակ լուսավորված հատվածները։

Դպիրների ու մանրանկարիչների աշխատանքը ավարտվելուց հետո մատյանը կարվում էր։

Մագաղաթի ծալված թերթերի կապոցներն կարվում էին վուշե թելերով կաշվե փոկերի վրա։

Այնուհետև կազմողը վերին և ստորին էջերը ժապավեններով ամրացնում էր գրքի կողին։

Կազմողը կաշվե ժապավենները կապում էր փայտե տախտակի վրա փորած անցքերի միջոցով։ Այդ տախտակները ձեռագրի կազմն էին։

Ժապավեններն ամրացվում էին գրքին` փայտե  սեպերով կամ երկաթե մեխերով։

Դրանից հետո գիրքը սովորաբար ծածկվում էր կաշվե պատյանով։

Մագաղաթը ջերմաստիճանի ու խոնավության տատանումներից ընդարձակվելու և կծկվելու հատկություն ունի։

Այդ պատճառով գրքի պատյանը սովորաբար ծանր էր լինում, որպեսզի դրա ծանրության տակ գրքի էջերը տափակ մնային։

Գիրքը փակվում էր գոտու կամ կոճակի օգնությամբ։ Գրքի կազմը կարող էր զարդարվել տարբեր նյութերով ` ոսկով, թավիշով, մետաքսով  կամ կաշվով ։ Ամենաընտիր կազմերը ձևավորում եին ազնիվ մետաղներից  պատրաստված քանդակներով։ Կազմի տեսքն ու  օգտագործած նյութերը կախված էին պատվիրտուի հարստությունից , ձեռագրի  տեսակից ու նպատակից ։ 

 

15-19 մայիսի․ առաջադրանքների փաթեթ

Երկուշաբթի

 

15 մայիսի

 

Կատարի՛ր առաջադրանքները Հայոց լեզու 5 աշխատանքային փաթեթից։

 

365. Նախադասությունները լրացրո՛ւ (ուղղակի խոսքեր գրի՛ր): 

1. Փոքրիկը խնդրեց.

— Մայրիկ’ թույլ տուր խաղալ:

2. — Ժողովուրդ ես ձեզ բան ունեմ ասելու,- անհանգիստ ասաց իշխանը, — մեզ լուրջ կռիվ է սպասվում.:

3. —  Ինչքան կարող եմ փակված մնալ , — բողոքեց տղան:

4. — Գույնդ գցել ես , — անհանգստացավ պապիկը:

5. —  գնալԴպրոց, դպրոց, դպրոց ,- շարունակ ասում էր մարդ-մեքենան, — գնալ դպրոց, գնալ դպրոց:

 

366. Ընդգծված նախադասությունը (պատմողի խոսքը) գրիր՝

ա) ուրիշի ուղղակի. խոսքից առաջ,

բ) ուրիշի ուղղակի խոսքի մեջ:

 

Օրինակ՝

— Ի՜նչ ես ամբողջ օրը պարապ-սարապ պառկում, վե՛ր կաց, մի գո՛րծ արա, — ծույլին հանդիմանում էին հարևանները:

ա) Հարևանները հանդիմանում էին ծույլին.

— Ի՜նչ ես ամբողջ օրը պարապ-սարապ պառկում, վե՛ր կաց, մի գո՛րծ արա:

բ) — Ի՜նչ ես ամբողջ օրը պարապ-սարապ պառկում, — ծույլին հանդիմանում էին հարևանները, — վե՛ր կաց, մի գո՛րծ արա:

 

1. — Գիտեմ, որ ամբողջ օրն աշխատել եք, բայց չեք վերջացրել նորոգումը, — ցավով ասաց նավի հրամանատարը:

ա) Նավի հրամանատարը ցավով ասաց.

 

-Գիտեմ, որ ամբողջ օրը աշխատել եք, բայց չեք վերջացրել նորոգումը։

 

բ) -Գիտեմ, որ ամբողջ օրը աշխատել եք,- ցավով ասաց նավի հրամանատարը,-բայց չեք վերջացրել նորոգումը։

2. — Չեմ կարող հանգիստ նստել ու սպասել գարնան գալուն, ինքս նրան կբերեմ.- անհամբերությամբ ասաց տղան:

ա) Տղան անհամբերությամբ ասաց.

 

-Չեմ կարող հանգիստ նստել ու զսպել գարնան գալուն, ինքս նրան կբերեմ։

 

բ) Չեմ կարող հանգիստ նստել ու զսպել գարնան գալուն,-ասաց տղան անհամբերությամբ,-ինքս նրան կբերեմ։

3. — Երբ վերադառնամ, նորից կզրուցենք քո որոշման մասին, դա շա՜տ հետաքրքիր է, — հեռանալիս ասաց հյուրը:

ա) Հեռանալիս հյուրը ասաց.

 

-Երբ վերադառնամ, նորից կզրուցենք քո որոշման մասին, դա շա՜տ հետաքրքիր է։

 

բ) -Երբ վերադառնամ, նորից կզրուցենք քո որոշման մասին,-հեռանալիս ասաց հյուրը,-դա շա՜տ հետաքրքիր է։

367. Երկխոսությանը շարունակի՛ր:

 

— Դե՛, — շշնջաց ընկերս, — սեղմի՛ր կոճակը:

— Զանգն արդեն հնչե՞լ է, — զարմացա ես, — ոչինչ չեմ լսել:

 

370. Գրի՛ր երկխոսություն, որը տանն ես լսել (կարող ես նաև հորինել):

 

371. Խոսքն ըստ օրինակի փոխի՛ր. ընդգծված անուղղակի խոսքը դարձրո՛ւ ուղղակի:

 

Օրինակ՝

ա) Սոնան ասաց, որ գյուղն իրեն դուր եկավ, ինքն ուզում է էլի մնալ այդտեղ:

 

Սոնան ասաց.

— Գյուղն ինձ դուրս եկավ, ես ուզում եմ էլի մնալ այստեղ:

 

բ) Թզուկն ասաց, որ տղան գնա թագավորի գանձարան ու տեսնի կախարդական նկարը:

 

Թզուկն ասաց.

— Ա՛յ տղա, գնա՛ թագավորի գանձարան ու տե՛ս կախարդական նկարը:

 

1. Հայրն Արտակին ասաց, որ ճանապարհից վերցնի իր հեծանիվը. որովհետև մարդկանց խանգարում է:

2. Տղայի ընկերն ասաց, որ ինքն էլ չի սպասում թզուկի գալուն ու տուն է գնում:

3. Թագավորը տղային ասաց, որ գնա երկրից երկիր ման գա ու գտնի իր մատանու քարը:

4. Նապաստակն ու մուկն ասացին, որ իրենք գնում են տղային օգնելու:

5. Արջը նապաստակին ու մկանը խնդրեց, որ իրեն էլ տանեն աշխարհը տեսնելու:

6. Արեգնազանը ներկայացավ և ասաց, որ ինքն իշխան Արմանի որդին է:

7. Թագավորը հյուրին խնդրում էր, որ իրեն մենակ չթողնի կախարդի մոտ:

 

372. Ընդգծված անուղղակի խոսքը դարձրո՛ւ ուղղակի:

 

1. Նկարիչը կանչեց, որ ինքը շատ հետաքրքիր բան է գտել:

2. Տղան մորը գգաշացրեց, որ ինքը անծանոթ մարդկանց է հրավիրել:

3. Մայրը տղային ասաց, որ ինքն էլ է հետաքրքրվում տղայի հյուրերով:

4. Ընկերը Լևոնին ասաց, որ ինքը բացատում դարչնագույն մարդկանց է տեսել:

5. Լևոնն ընկերոջն ասաց, որ նա հավանաբար երազ է տեսել, ոչ թե իսկական մարդկանց:

6. Տղան շուրջը նայեց ու հարցրեց, թե որտե՞ղ կթաքնվեն, եթե անձրև գա:

 

Ուշադի՛ր կարդա և հիշի՛ր։

 

Ուրիշի խոսքը կոչվում է ուղղակի, եթե խոսողը այն մեջբերում է բառացի, առանց փոփոխության: Ուրիշի ուղղակի խոսքը պատմողի խոսքից տրոհվում է միջակետով, գծիկով, ստորակետ-գծով:

 

Ուրիշի խոսքը կոչվում է անուղղակի, եթե խոսողը այն մեջբերում է ոչ թե նույնությամբ, այլ պատմողաբար: Անուղղակի խոսքը պատմողի խոսքին միանում է որ կամ թե շաղկապներով:

 

Ուղղակի խոսքը կարելի է վերածել անուղղակի խոսքի, իսկ անուղղակի խոսքը՝ ուղղակիի:

 

Երեքշաբթի

 

16 մայիսի 

Կարդա՛ պատմվածքը և կատարի՛ր առաջադրանքները։ 

Ջաննի Ռոդարի․ «Ամենալավ մարդը»

Ես մի պատմություն գիտեմ մի մարդու մասին: Նա աշխարհի ամենալավ մարդն էր: Չգիտեմ, այս պատմությունը ձեզ դուր կգա՞, թե՝ չէ: Դե ինչ, պատմե՞մ, թե՞ չէ: Լա’վ, պատմեմ:

 

Նրա անունը Պրիմո էր: Իտալերեն դա նշանակում է առաջին: Երևի դա էր պատճառը, որ նա դեռ փոքր ժամանակ որոշեց.

 

-Միշտ առաջինը կլինեմ ոչ միայն անունով, այլև՝ գործով: Միշտ և ամեն տեղ առաջինը կինեմ և վե՛րջ: Բայց դե հակառակը ստացվեց. նա միշտ և ամենուր վերջինն էր:Նա վերջինն էր նրանց մեջ, ովքեր վախենում էին, ովքեր փախչում էին, վերջինն էր նրանց մեջ, ովքեր ստեր էին փչում, ովքեր վատ բաներ էին անում… Նրա հասակակիցները միշտ ինչ-որ բանում առաջինն էին: Մեկը քաղաքի առաջին գողն էր, մյուսը առաջին ավազակն էր շրջանում, մեկն էլ առաջին հիմարն էր ամբողջ թաղում…Իսկ նա, հակառակը, վերջինն էր հիմարություններ դուրս տվողների մեջ, և երբ ինքը հիմարություն պիտի ասեր, պարզապես ձայն չէր հանում:Նա աշխարհի ամենալավ մարդն էր, բայց նա վերջինն էր, ով իմացավ այդ մասին: Այնքան վերջինը, որ այդպես էլ չիմացավ, որ ինքը աշխարհի ամենալավ մարդն է։

 

Առաջադրանքներ

 

• Քեզ պատմությունը դուր եկա՞վ։ Պատասխանդ հիմնավորիր։

• Ի՞նչ ես կարծում, ինչո՞ւ էր աշխարհի ամենալավ մարդը ամեն ինչում միշտ վերջինը։

• Պատմությունն այնպես փոխիր, որ աշխարհի ամենալավ մարդն ամեն ինչում առաջինը լինի։

• Ինչո՞ւ էր պատմության մարդը որոշել լինել ամենաառաջինը։

• Մտածիր կամ հորինիր 7 անուն, որոնք պատճառ կարող են լինել, որ մարդն այս կամ այն կերպ պահի իրեն։ Գրիր այսպես՝ Քաջիկ անունով մարդը պետք է լինի քաջ։

• Գրածդ անուններից որևէ մեկով փոքր պատմություն հորինիր, այդ պատմության համար նկար նկարիր, բլոգում առանձին հրապարակիր և հղումը բեր, առաջադրանքների մեջ դիր։

• Փորձիր հարցերի համար հետաքրքիր պատասխաններ մտածել․

• Ի՞նչ կլիներ, եթե բոլորը սուտ խոսեին։

• Ի՞նչ կլիներ, եթե հիմարների մրցույթ հայտարարվեր։

• Ի՞նչ կլիներ, եթե շունն ավելի խելացի լիներ, քան մարդը։

• Ի՞նչ կլիներ, եթե հայտնվեիր վախկոտների երկրում։

• Ի՞նչ կլինր, եթե բոլոր մարդիկ ինչ մտածում էին, բարձրաձայն ասեին։

• Ի՞նչ կլիներ, եթե բոլոր մարդիկ բարի լինեին:

• Ի՞նչ կլիներ, եթե ծառերին ծիրանի փոխարեն ձուկ աճեր:

Չորեքշաբթի

 

17 մայիսի

 

Կարդա՛ առակը, համառոտ պատմի՛ր և կատարի՛ր առաջադրանքները։

 

Տեքստային աշխատանք առակի շուրջ

Երկրում կար շատ բարձր և անմատչելի մի լեռ: Մարդիկ կամեցան բնակություն հաստատել նրա վրա, որովհետև լի էր նա ամենայն բարիքով: Սակայն շատ էր դժվարին նրա վրա բարձրանալը, թեպետև ուներ բազում ճանապարհներ: Նրանք, ովքեր բարձրանալու ժամանակ կանգ առան հանգստանալու, սայթաքեցին և ցած գլորվելով հասան մինչև հատակը, իսկ ովքեր չուզեցին դադար առնել, այլ գավազանի օգնությամբ աշխատեցին շարունակել վերելքը, բարձրացան լեռան վրա և հանգիստ կյանք վայելեցին: Այսպես թուլակազմ անարիները մնում են կես ճանապարհին ու կորչում, իսկ հաստատակամները, համբերությունն իրենց նեցուկ ունենալով վեր են բարձրանում ու հասնում նպատակին:

 

1. Ընդգծված բառերում տառեր են բաց թողնված: Լրացրո’ւ:

բարձր

բնակություն

բարձրանալ

ճանապարհներ

սայթաքեցին

դադար

վայելեցին

ճանապարհին

կորչում

համբերություն

2. Վերնագրի’ր առակը:

 

3. Ո՞ր նախադասության մեջ է ամփոփված առակի գաղափարը:

Այսպես թուլակազմ անարիները մնում են կես ճանապարհին ու կորչում, իսկ հաստատակամները, համբերությունն իրենց նեցուկ ունենալով վեր են բարձրանում ու հասնում նպատակին:

4. Առակը քեզ ի՞նչ սովորեցրեց:

Առակը ինձ սովորեցրեց, որ եթե  նպատակ ունես ուրեմն պետք է առաջ շարժվեք , այն  իրագործելու համար։ Պետք է լինել  խոհեմ ու համբերատար գտնվել և   չհանձնվել։

5. Առակի ասելիքը խորհուրդի ձևով ձևակերպի’ր:

Առակը ինձ սովորեցրեց, որ եթե  նպատակ ունես ուրեմն պետք է առաջ շարժվեք , այն  իրագործելու համար։ Պետք է լինել  խոհեմ ու համբերատար գտնվել և   չհանձնվել։

6. Այս գաղափարը հաստատող ասացվածքներ գտի’ր:

Լրացուցիչ աշխատանք.  կարդա՛ առակը, մեկնաբանի՛ր և կատարի՛ր առաջադրանքները։ 

Եզոպոս

Աշխարհի ամենալավ և ամենավատ բանը` լեզուն

 

Հինգշաբթի

 

18 մայիսի

 

Հայոց լեզու 5 փաթեթից կատարի՛ր տրված առաջադրանքները։

 

323. Նախադասության բառերը փոխարինի՛ր հարցում արտահայտող համապատասխան բառերով:

 

Օրիանկ՝

Արան հոգնած վերադարձավ դաշտից: — Ո՞վ ինչպե՞ս ի՞նչ արեց որտեղի՞ց:

 

Գնացքն անցավ: — Ի՞նչը ի՞նչ արեց

Եկեղեցու զանգերը ղողանջում են: Ի՞նչի ի՞նչերը ի՞նչ էին անում

Մարդը դաշտում բահով փորում էր: Ո՞վ ո՞րտեղ ի՞նչով ի՞նչ էր անում

Մարդու ոտքը քարին կպավ: Ու՞մ ի՞նչը ի՞նչ եղավ

Լուսացավ: Ի՞նչ եղավ

Ձին ախոռում անհանգիստ վրնջում էր: Ի՞նչը ո՞րտեղ ի՞նչպես ի՞նչ էր անում

Աղջիկները ջորն իջան ջրի: Ո՞վքեր ի՞նչպես ի՞նչ արեցին

Ինքնաթիռը թռչում էր արծաթե ամպերի վրայով: Ի՞նչը ի՞նչ էր անում ի՞նպիսի ի՞նչերի ո՞րտեղով

 

335. Նախադասություններն ընդարձակի՛ր:

 

Փորձենք: Եկեք փորձենք ուրախացնել մեր ընկերին։

Աղջիկները կպատմեն: Աղջիկների կպատմեն մեզ թե ի՞նչ պետքե անել։

Մեծերը կլսեն: Մեծերը կլսեն մեր հորինած բանաստեղծությունները։

Կընտրեք: Դուք կընտրեք ձեզ նոր շորեր։

Ճամփորդը վերադարձավ: Ճամփորդը վերադարձավ անտառից։

 

Այդ փոքրիկին կարելի է տեղավորել: Այդ փոքրիկին կարելի է տեղավորել նրա եղբոր մոտ։

 

331. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ավելացնելով ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ:

 

Մարդն ամբողջ կյանքում սիրում է: Մարդն ամբողջ կյանքում մի աղջկան սիրում է։

Առավոտյան անտառում որսորդները գտել են: Առավոտյան անտառում որսորդները գտել են քոթոթ։

Հեռուներից վերադարձած մարդը կարոտով գրկեց: Հեռուներից վերադարձած մարդը կարոտով գրկեց նրա շանը:

Հանկարծ իր կողքին տեսավ: Հանկարծ իր կողքին տեսավ նրա ընկերուհուն:

Ուրբաթ

 

19 մայիսի

 

Կատարի՛ր առաջադրանքները։ 

 

Աշխարհի ամենալավ և ամենավատ բանը` լեզուն

Հաջորդ օրը Քսանթոսը որոշեց աշակերտների հյուրասիրությանը հյուրասիրությամբ պատասխանել և Եզոպոսին ասաց.

 

— Եզոպոս, այսօր ճաշին բարեկամներս գալու են, գնա և մեզ համար աշխարհի ամենալավ և ամենագեղեցիկ բանը պատրաստիր:

 

«Լավ,- մտածեց Եզոպոսը,- սպասի՛ր, ես քեզ սովորեցնեմ, թե ինչ է նշանակում հիմար հրամաններ տալ»: Նա գնաց մսի խանութ, նոր փողոտված լեզուներ գնեց, և երբ տուն եկավ, մի մասը տապակեց, մի մասը խաշեց, մյուս մասն էլ պատրաստեց սառը համեմունքներով: Նշանակված ժամին հյուրերը հավաքվեցին:

 

— Եզոպո’ս, մեզ համար ուտելիք բեր:

 

Եզոպոսը բոլորին սոուսով խաշած լեզու մատուցեց:

 

— Օհո՜, ուսուցիչ,-ասացին աշակերտները,- նույնիսկ քո ճաշն էլ է փիլիսոփայական. ոչինչ չի վրիպում քո աչքից: Դեռ նոր ենք տեղավորվել սեղանի շուրջ, բայց արդեն լեզու են մատուցում:

 

Մեկ-երկու բաժակ խմելուց հետո, Քսանթոսն ասաց.

 

— Եզոպո՛ս, ուտելիք բեր մեզ համար:

 

Եզոպոսը աղած պղպեղով տապակած լեզու մատուցեց:

 

— Աստվածայի՜ն է, ուսուցիչ,- ասացին աշակերտները,- կրակից և աղած պղպեղից լեզուն ավելի սուր համ է ունենում. աղի այրողությունը միանալով լեզվի բնական սրության հետ, տալիս է հաճելի և թունդ համ:

 

Նրանք մի անգամ էլ խմեցին, և երրորդ բաժակին Քսանթոսն ասաց.

 

— Եզոպո՛ս, վերջապես մեզ ուտելիք տալո՞ւ ես, թե՝ ոչ:

 

Եզոպոսը արմտիքով համեմած սառը լեզու մատուցեց:

 

Աշակերտներն իրար ասացին.

 

— Օ՜ֆ, Դեմոկրիտոս, լեզուս արդեն ցավում է այսքան լեզուներից:

 

— Մի՞թե այստեղ ուրիշ ոչինչ չկա: Երևում է, որտեղ Եզոպոսի մատը խառն է, այնտեղ լավ բան չպետք է սպասել:

 

Սառը լեզուներից բոլորի սիրտը խառնեց: Քսանթոսն ասաց.

 

— Եզոպո՛ս, մեզ ապուր բեր:

 

Եզոպոսը մատուցեց լեզուներից մնացած խաշուն: Հյուրերը տեսնել իսկ չուզեցին:

 

— Ահա և վերջին հարվածը մեր գլխին,-ասացին նրանք,-Եզոպոսը մեզ սպանեց իր լեզուներով:

 

— Եզոպո՛ս,- ասաց Քսանթոսը,- մենք ուրիշ ոչինչ չունե՞նք:

 

— Ուրիշ ոչինչ,- պատասխանեց Եզոպոսը:

 

— Ուրիշ ոչի՞նչ, սրիկա՛, ասաց Քսանթոսը: – Մի՞թե ես քեզ չասացի` «Գնիր աշխարհի ամենալավ և ամենագեղեցիկ բանը»:

 

Եզոպոսը պատասխանեց.

 

— Բախտս բերել է, որ ինձ նախատում են այս գիտուն պարոնների ներկայությամբ: Դու ինձ չասացի՞ր` «Գնի՛ր աշխարհի ամենալավ և ամենագեղեցիկ բանը»: Իսկ աշխարհում կա՞ ավելի լավ և ավելի գեղեցիկ բան, քան լեզուն է: Մի՞թե լեզվով չի պահվում ամբողջ փիլիսոփայությունը և ամբողջ գիտական միտքը: Առանց լեզվի ոչինչ չի կարելի անել` ո՛չ տալ, ոչ առնել, ոչ գնել. պետական կարգուկանոնը, օրենքները, որոշումները գոյություն ունեն միայն լեզվի շնորհիվ: Մեր ամբողջ կյանքի հիմքը լեզուն է, նրանից լավ ոչինչ չկա աշխարհում:

 

Աշակերտներն ասացին.

 

— Երդվում ենք Մուսաներով, նա շատ լավ է դատում: Դու ճիշտ չես, ուսուցիչ:

 

Աշակերտները ցրվեցին իրենց տները, և ամբողջ գիշեր նրանց փորը ցավեց:

 

Առավոտյան նրանք բողոքեցին Քսանթոսին: Եվ նա ասաց.

 

— Իմ գիտուն բարեկամներ, մեղավորը ես չեմ, այլ իմ անպիտան ստրուկ Եզոպոսը: Բայց դրա փոխարեն ես ձեզ այսօր կհյուրասիրեմ իսկական ճաշով. ա՛յ, լսեցեք, թե ինչ պետք է կարգադրեմ: – Եվ ձայն տալով Եզոպոսին, ասաց. – Որովհետև իմ բոլոր ասածները հակառակն ես շուռ տալիս, ահա քեզ իմ հրամանը` գնա շուկա և գնիր աշխարհի ամենից վատ և ամենից անպետք բանը:

 

Եզոպոսը լսեց հրամանը և նույնիսկ աչքը չթարթեց: Նա նորից գնաց մսի խանութ, նորից գնեց բոլոր փողոտված խոզերի լեզուները և նորից նրանցից ճաշ պատրաստեց: Այդ միջոցին իր աշակերտների հետ միասին եկավ Քսանթոսը, նրանք տեղավորվեցին սեղանի շուրջ, և երբ առաջին բաժակը խմեցին, Քսանթոսն ասաց.

 

— Եզոպո՛ս, ուտելիք բեր մեզ համար:

 

Եզոպոսը բոլորին մատուցեց քացախի մեջ դրած աղի լեզուն:

 

— Ինչպե՞ս,- ասացին հյուրերը,- նորի՞ց լեզու:

 

Քսանթոսը գունատվեց: Իսկ աշակերտները մեկնաբանեցին.

 

— Երեկվա փորլուծից հետո, այսօր նա ուզում է մեզ այս քացախով բուժել:

 

Էլի մի երկու բաժակ խմեցին, և Քսանթոսն ասաց.

 

— Ուտելու բան բեր մեզ համար:

 

Եզոպոսը բոլորին տապակած լեզու մատուցեց:

 

— Այդ ի՞նչ է նշանակում,- ասացին աշակերտները: – Երեկվա այդ տխմարը ուզում է մեզ վերջնականապե՞ս սպանել իր լեզուներով:

 

Քսանթոսն ասաց.

 

— Դու էլի նո՞ւյնն ես կրկնում, չարագո՛րծ: Ինչպե՞ս ես հանդգնել գնել այդ լեզուները: Մի՞թե ես քեզ չասացի` «Գնա շուկա և գնիր աշխարհի ամենից վատ և ամենից անպետք բանը»:

 

Եզոպոսը պատասխանեց.

 

— Լեզվից ավելի վատ ի՜նչ կա աշխարհում: Լեզուն մեզ բերում է երկպառակություն, դավադրություն, կեղծիքներ, ջարդեր, գժտություններ, նախանձություն, պատերազմ: Մի՞թե կարող է մի որևէ ավելի վատ, ավելի արգահատելի բան լինել, քան լեզուն է:

 

Առաջադրանքներ

 

1 .  Լեզվի մասին առածներ գտի՛ր:

 

Թրի կտրածը կլավանա, լեզվի կտրածը չի լավանա:

Մինչև սուրը սրվեց, լեզուն գլուխը թռցրեց:

Ինչքան լեզու գիտես, էնքան մարդ ես:

Քաղցր լեզուն օձը բնից կհանի:

Աշխարը շինողն ու խանդողը լեզուն է

2. Մեկնաբանի՛ր հետևյալ դարձվածքները:

 

լեզուն իրեն քաշել, լեզվի կապերն արձակել, լեզուն երկարացնել, լեզուն շաղ տալ, լեզուն յոթ կողպեքի տակ պահել:

 

 

լեզուն իրեն քաշել-լռել, ձայնը կտրել

լեզվի կապերն արձակել-խոսելու ազատություն

լեզուն երկարացնել- խոսելու չափ ու սահմանից դուրս գալ

լեզուն շաղ տալ-ավել պակաս խոսել,

լեզուն յոթ կողպեքի տակ պահել-լռել

 

 

3. Ընտրի՛ր դարձվածքների հոմանիշ զույգերը և առանձնացրու:

 

 

Իմ իրավունքները և պարտականությունները դպրոցում

Իմ իրավունքները դպրոցում 

 

գիտելիքի ձեռքբերում 

•  ազատ ու անխափան  ինտերնետային կապ 

• ազատ տեղաշարժ 

• սնվել ճիշտ ժամին 

• դասամիջոցներին հանգստանալ

•  ստանալ բուժօգնություն

•  հոգեբանական օգնություն 

• ուսուցչի աջակցություն 

 

Իմ պարտականությունները դպրոցում 

չուշանալ դասերից 

• պարտադիր մասնակցել առավոտյան ընդանուր պարապմունքներին

•  չաղտոտել դպրոցն ու շրջակա միջավայրը 

• հարգել ու սիրել ուսուցիչներին

• չփչացնել օգտագործվող գույքը 

• աշխատանքային գործիքը ( համակարգիչ, պլանշետ և այլն) ճիշտ օգտագործել 

• խնամել  բույսերն ու կենդանիները 

•  պարտադիր սովորել 

պարտադիր մասնակցել ուսումնական ճամփորդություններին

• պարտադիր  մասնակցել առարկայական ֆլեշմոբերին 

•  պարտադիր  մասնակցել  մեդիաուրբաթներին 

• պարտադիր մասնակցել դպրոցական, համայնքային ծեսերին

հարգել ու սիրել ընկերներին 

• օգնել կրտսեր ընկերներին 

Ստեղծագործական պատում Ռոդարիական հնարների կիրառությամբ / Ես պարասրահն եմ /

 

Ես Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրում գտնվող ” Նուռ ” Գեղագիտական կենտրոնի պարասրահն եմ ։ Ծանոթացե’ք ։

Գեղարվեստական ղեկավար և պարուսույց Արշակ Գասպարյան ։

Էս պարասրահում էնքան երեխաներ են գալիս, պարում , բարկացնում, ուրախացնում ու հիացնում ընկեր Արշակին։

Երաժշտության մասին էլ չեմ խոսում , ինչքան ճաշակով են  ընտրված ։

Ուզում եմ մի  փոքր ձեզ պատմել, փոքրիկ պարուհի ‘ Սոսեի մասին , որն ինձ վրա պարում է արդեն հինգ  տարի ։

Այնքան հուզական ու լավ  աղջնակ է ու այնքան գեղեցիկ է պարում , որ  ընկեր Արշակն նրան երկրորդ խմբի մեջ էլ է մտցրել, որպեսզի լրացնի լավագույնների շարքը ։

Մի օր էս  աղջնակը էնքան էր  պարել , էնքան էր  պարել, որ մասիկի տակը ծակվել էր ։

Էս պարուհիները մասնակցելով բոլոր համերգներին` վերջում գալիս, կանգնում են ինձ վրա ու իրենց պատվոգրերով նկարվում են։

Այնպես որ , ես էլ  ոչ պակաս հայտնի եմ ։

Ես չեմ դժգոհում , ուղղակի մի փոքր նեղսրտում եմ , որ տեսնում եմ որոշ երեխաների մոտ չի ստացվում պարըու նրանք հուզվում են ։

Ես շատ եմ ուրախանում նրանց հաջողություններով։