Մարդն իր կյանքի ընթացքում ստեղծում է տարբեր իրեր: Մեր շրջապատի ցանկացած իր, կենդանի օրգանիզմ կարող ենք կոչել մարմին: Մարմիններ են քարը, ծառը, տունը, միջատը, մետաղալարը և այլն: Ինչպես տեսնում ես, մարմիններն այնքան շատ են, որ անհնար է բոլորը թվարկել: Դրանք բաժանում են բնական (բնության կողմից ստեղծված) և արհեստական (մարդու կողմից ստեղծված) մարմինների: Արեգակը, Լուսինը, մոլորակները համարվում են նաև տիեզերական մարմիններ: Թվարկի’ր քո շրջապատում գտնվող բնական և արհեստական տասական մարմինների անուններ:

 

Մարմինները կազմված են նյութերից: Ձմռանը մեր տների ապակի­ները զարդարող եղյամը մարմին է, որը կազմված է ջրից: Ջուրն արդեն նյութ է: Մարմինները բաղկացած են տարբեր նյութերից: Մեր մարմինը, օրինակ, բաղկացած է ջրից, ճարպերից, սպիտակուցներից, ածխաջրերից և այլ նյութերից: Բազմազան նյութերից են պատրաստված մեր բնակարանները, տանն օգտագործվող տարբեր սարքավորումները (արհեստական մարմիններ):

 

Նյութերը լինում են պինդ, հեղուկ և գազային: Ցանկացած պինդ մարմին ունի որոշակի ձև: Օրինակ՝ տուֆի որմնաքարը ունի խորանարդի ձև, իսկ ձյան փաթիլը նման է կենտրոնից ճառագայթաձև ձգվող, կանոնավոր դասավորված սառցե բյուրեղների:

 

Հեղուկները և գազերը որո­շակի ձև չունեն: Հեղուկը ընդու­նում է այն անոթի ձևը, որի մեջ լցված է:

 

Խոհանոցում, գազօջախը մի­ացնելիս, զգում ես բնական գազի սուր հոտը: Դա նրանից է, որ գազերն ընդհանրապես շատ արագ են տարածվում: Եթե նույնիսկ շատ կարճ ժամանակ գազի փականը բաց է մնում, ապա խոհանոցն անմի­ջապես լցվում է գազով: Այն մենք զգում ենք իր սուր հոտի շնորհիվ: Գիտնականները պարզել են, որ բոլոր նյութերը կազմված են շատ փոքրիկ, աչքի համար անտեսանելի մասնիկներից: Դրանում համոզ­վելու համար կատարենք փորձ:

 

Վերցնենք մեկ նյութից կազմված որևէ մարմին, օրինակ՝ շաքարի կտոր: Այնուհետև այն գցենք տաք ջրով լցված ապակե բաժակի մեջ և գդալով խառնենք: Սկզբում շաքարը բաժակի մեջ լավ երևում է, բայց խառնելու ընթացքում այն աստիճանաբար դառնում է անտեսանելի: Դրանից հետո փորձենք ջրի համը և կզգանք, որ այն քաղցր է: Դա նշանակում է, որ շաքարը չի անհետացել, այն մնացել է բաժակում: Սակայն ինչո՞ւ շաքարի կտորը չի երևում: Այն բաժանվել է մանրագույն մասնիկների, այսինքն՝ լուծվելով խառնվել է ջրի մասնիկների հետ: Այս փորձը ապացուցում է, որ նյութերը և դրանցից բաղկացած մարմինները կազմված են մանրագույն մասնիկներից: Ցանկացած նյութ կազմված է յուրահատուկ մասնիկներից, որոնք ձևով և չափերով տարբերվում են այլ նյութերի մասնիկներից:

 

Առաջադրանք՝

 

1. Քանի նյութից կարելի է պատրաստել բաժակ:

8 նյութից` ապակի, փայտ, լավ, կերամիկա, տերև, պլաստիկ, թուղթ, մետաղ։

2. Առանձնացնել մարմինները և նյութերը՝ փայտ, աթոռ, սեղան, ոսկի, մատանի, գրիչ, պատուհան, պղինձ, պայուսակ, բաժակ:

Մարմիններ — աթոռ, սեղան, մատանի, գրիչ, պատուհան, պայուսակ, բաժակ

Նյութեր — փայտ, ոսկի, պղինձ

3. Տեսակավորիր հետևյալ նյութերը՝ պինդ, հեղուկ, գազային

ալյումին, երկաթ, ոսկի, գոլորշի, ջուր, նավթ, թթվածին, արծաթ, փայտ, ապակի

Պինդ — ալյումինե, երկաթ, ոսկի, արծաթ

Հեղուկ — ջուր, նավթ

Գազային — գոլորշի, թթվածին

«Մոծակն ու մրջյունը»

Գիժ Մոծակի պարի ժամին

Զարկեց հանկարծ աշնան քամին,

Ուժը խըլեց, ուշքը տարավ:

Գիժը մին էլ մըտիկ արավ,

Որ էն արև

Աշխարհքն արդեն պատած ողջ սև,

Լացով, թացով սուգ է անում,

Դողում, պաղում ու դալկանում…

Շուտիկ, շուշտիկ իրեն կինն էլ

Սուսիկ-փուսիկ կողքից կորել,

Ով գիտի՝ ինչ ծակ էր գըտել,

Մինչև գարուն մեջը մըտել:

Սոված, սառած

Ու սալարած

Վեր թըռավ՝ վար, դես ընկավ՝ դեն,

Ժիր Մըրջյունի տաքուկ ու շեն

Բունը հիշեց, ելավ գընաց,

Դըռան առջև տըխուր տըզզաց.

— Բա՜ց արեք, բա՜ց…

Էս տարաժամ՝ թըշվառ ձենից

Կոպիտ, թուխ-թուխ,

Հաստագըլուխ

Մի պահապան զարթնեց քընից,

Ներսի մըթնում մի կերպ արավ,

Փակած դուռը նեղ ծերպ արավ,

Տեսավ՝ սևով, թևով զուգված՝

Դըռան առջև մինը տընկված,

Ոտները թել,

Ինքը մի գել:

— Հե՛յ, ո՞վ ես դու,

Ա՜խպերացու:

— Տը՛զ-պը՛զզ, -ասավ,- Մոծակն եմ ես.

Բա չե՞ս ասիլ՝ էսպես, էսպես.

Ամառն ամբողջ,

Ուրախ, առողջ,

Պայծառ ու տաք

Արևի տակ

Կինըս աշխույժ սազ էր ածում,

Ես էլ անհոգ խընդում, ցընծում,

Տեսակ-տեսակ պարեր պարում,

Սըրա նըրա թուշն համբուրում

Ու վայելում ամեն բանից,

Ամեն բարուց ու սեղանից,

Լիքը այգում,

Ճահճոտ մարգում,

Ճոխ տըներում,

Պալատներում…

Մի անգամ էլ, երբ որ էսպես

Պարում էի, մինը անտես

Էնպես զարկեց՝ ուշքըս անցավ:

Ուշքի որ գամ՝ ի՞նչ տեսնեմ լավ.—

Երկինքը թուխպ, երկիրը սև,

Դառը քամի, սառը անձրև,

Արար աշխարհն պաղել, փոխվել…

Կողքիցըս էլ կինս է փախել,

Էլ ի՞նչ ասեմ, ողջը մի-մի

Էն ի՞նչ լեզու կարա պատմի

Կամ ի՞նչ բերան,

Չըտեսնըվա՛ծ, հըրաշք մի բան…

Հիմի էսպես՝ սոված, մենակ,

Մընացել եմ պատերի տակ,

Տեղ չի ունեմ, կեր չի ճարվում:

Ես էլ եմ հո շատ մըճըրվում,

Բայց ի՞նչ անեմ, ո՞ւր գընամ էլ,

Երեսս էլի ձեզ եմ արել:

Աստծու սիրուն, մի՜ խընայեք,

Էս մի ձըմեռ շահեք, պահեք,

Մինչև նորից գարուն բացվի,

Աշխարհքն էլ ետ բարով լըցվի:

— Դե լա՜վ, դու կաց, ներս գընամ ես,

Տեսնենք՝ ներսից ինչ կասեն քեզ:

Ասավ պահնորդն ու մեջեմեջ

Կոկ սենյակներն անցավ անվերջ,

Մինչև հասավ ներսի տունը,

Ուր ապրում էր մեծ Մըրջյունը

Առատ կյանքով,

Իր համայնքով:

Գընաց իրենց լեզվով հայտնեց,

Մըրջյունը լուռ լըսեց, մըթնեց,

Ու ետ դարձավ

Էսպես ասավ.

— Գիժ Մոծակի համա՞ր եմ ես

Ողջ ամառը արևակեզ՝

Էնքան ջանքով

Ու տանջանքով

Տուն տեղ դըրել, ճամփա հարթել,

Ամբար շինել, պաշար կիտել,

Որ ամառը ծույլ պըտըտի,

Ձմեռը գա նըստի ուտի՞…

Մեր ծույլերին ջարդել ենք մենք,

Ուրիշ ծույլի՞ բերենք պահենք…

Կերթաս կասես էդ անպետքին,

Բանի, գործի ժամանակին

Ով փոխանակ աշխատելու,

Ուշք ու միտքը տա խընդալու,

Պարապ շըրջի, երգի, պարի,

Սըրա նըրա թուշն համբուրի,

Էս կուռ վազի, էն կուռ ցատկի,

Վերջը էդպես պիտի սատկի:

Առաջադրանքեր

 

1․ Բացատրիր ընդգծված բառերը և արտահայտությունները

Զարկել — խփել ,  հարվածել , հարվածներ հասցնել

մըտիկ անել  —  նայել, դիտել, հոգ տանել , ուշադրություն դարձնել

պաղել  — սառչել , զարմանքից ապշել

դալկանալ —  դեղնել , երեսի գույնը գնալ, գույնը   թռցնել

տարաժամ — անժամանակ, ուշ ժամանած, ուշ եկած, չսպասված

ծերպ անել —  փոքր —  ինչ բացել (աչքերը, դուռը և այլն)

ածել   — ձու դնել, նվագել, թափել, շաղ տալ

ցընծալ  — ուրախանալ, տալ, վճարել

զարկել  — ուժգին հոսանքով վնասել,  խփել, հարվածել

թուխպ — մշուշ, մառախուղ, վերահաս վտանգ, աղետ

մըճըրվել  — կարմրել , շիկնել, ամաչել , անհարմար զգալ

կաց — սպասիր, կանգնիր

պահնորդ — պաշտոնյա, պահակ, գաղտնի ոստիկան

մեջեմեջ — միմյանցից  մեջ, իրար մեջ

Կոկ — հարթ , կանոնավոր, սահուն, ոչ խորդուբորդ

արևակեզ — արևից կիզված , խանձված

կիտել — կուտակել, դիզել, մի տեղ հավաքել

Էս կուռ —   այս կողմ

էն կուռ —  այն կողմ

 

2․ Համառոտ պատմի՛ր առակը։

 

3․ Բնութագրիր առակի հերոսներին՝ նշելով նրանց տարբերությունները։

Մոծակը գիժ էր , ծույլ և չէր սիրում աշխատել, իսկ մրջյունը ժիր էր և աշխատասեր ։ Պահակը կոպիտ էր  , սև  և հաստագլուխ ։

4․ Առակի համար նոր վերջաբան հորինիր։

Աշխատասեր Մրջյունը  ծույլ մոծակին ընդունում է իր տուն և որպես պատիժ տեղը տեղին  սկսում է աշխատեցնել։

5․ Նկարի՛ր քեզ դուր եկած հատվածը և պատմի՛ր։

https://photos.app.goo.gl/QrmWtsESUXcEWKXD9

6. Ո՞ր առակին ես նմանեցնում։

Ճպուռն ու մրջյունը։

7․ Առակի համար համապատասխան առած ասացվածքներ ընտրի’ր։ https://armdigitallibrary.wordpress.com/2013/02/02/%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80-%D6%87-%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80/

Ամառը որ պառկես հովեր, ձմեռը կսատկեն կովեր։

Ամառվա փուշը, ձմեռվա նուշը։

Անբանը հաց ուտելիս առողջ է, աշխատելիս հիվանդ։

Աշխարհն աշխատավորինն է։

Բնության զարթոնքը

Լուսաբացին ձյունե գնդերի պես հալվում էին աստղերը։ Արևածագին շառագունում էր արևելքը։ Ամպերի հետ խաղում էին արևի առաջին շողերը։ Երփներանգ ծաղիկները բարձրացնում էին գլխիկները և ժպտում արևին։

 

Ամեն գարնան ձորակում ծաղկում էին նաև մասրենիները։ Նրանք բացում էին իրենց դեղնակարմիր, սպիտակաթերթ վարդերը։ Արևի պայծառ շողերից տաքանում էին ձորակի քարերը։ Երկարապոչ մողեսները պառկում էին տաքացած քարերին և վայելում գարնան ջերմությունը։

 

Ամենուրեք նկատելի էր գարնան յուրօրինակ հմայքը։ Բնության զարթոնքը կյանքի էր կոչում յուրաքանչյուր կենդանի էակի։

 

Առաջադրանքներ

 

1. Տեքստից դո՛ւրս գրիր առաջին նախադասութունը և համառոտիր։

Լուսաբացին ձյունե գնդերի պես հալվում էին աստղերը։

Աստղերը հալվում էին։

2. Տեքստից դո՛ւրս գրիր մեկ պարզ բառ և այդ բառով կազմի՛ր մեկական ածանցավոր և բարդ բառ։

Պարզ բառ — ձյուն

Ածանցավոր բառ — ձյունաճերմակ

Բարդ բառ — ձյունամրրիկ

3. Տեքստի վերջին նախադասությունից դո՛ւրս գրիր մեկ բազմիմաստ բառ և օգտագործի՛ր այլ իմաստով։

Բնության զարթոնքը կյանքի էր կոչում յուրաքանչյուր կենդանի էակի։

Զարթոնք

Խուլ գյողի դպրոցը զարթոնք էր ապրում։

4. Տեքստից դո՛ւրս գրիր հոգնակի թվով դրված երկու գոյական և դրանցով կազմի՛ր մեկ նախադասություն։

Ծաղիկներ, գլխիկներ

Ծաղիկներն իրենց գլխիկները հանել էին տաքուկ հողից։

Լրացուցիչ առաջադրանք

Թումանյանն՝ ընտանիքում

 

Վերը նշված տեքստից առանձնացրո՛ւ քեզ ամենից դուր եկած հատվածը և փոքրիկ ռադիոնյութ պատրաստի՛ր։

 

Կարդա՛ Թումանյանի ” Քեֆ անողին քեֆ չի պակսիլ ” հեքիաթը։

Քեֆ անողին քեֆ չի պակսիլ

 

 

Թումանյանական խնդիրներ.

«Պոչատ աղվեսի» պոչը նրա մարմնի երկարության 5/9 մասն էր։ Որքա՞ն էր աղվեսի պոչի երկարությունը, եթե աղվեսի մարմնի երկարությունը 90 սմ էր։

90:9×5=50

2. «Կիկոսի մահը» հեքիաթում հայրը աղջկան ուղարկում է աղբյուրից ջուր բերելու և տալիս է 5 լ և 4 լ տարողությամբ 2 կուժ։ Կկարողանա՞ այդ կուժերի օգնությամբ աղջիկը աղբյուրից բերել ճիշտ 2 լ ջուր։

5լ-4լ=1լ

4լ- 1լ=3լ

5լ- 3լ=2լ

Այո

3. «Շունն ու կատուն »հեքիաթում կատուն 40 սմ երկարությամբ գառան մորթուց կարող էր շան համար 1 գդակ կարել։ Որքա՞ն էր շան ճանկած գառան մորթու երկարությունը, եթե կատուն այդ մորթուց իր համար 2 միանման գդակ կարեց, որոնցից յուրաքանչյուրի երկարությունը շան 1 գդակի մորթու երկարության 3/4 մասն է կազմում:

40:4.3=30

30•2=60

4. «Ոսկու կարասը» հեքիաթում, եթե իմաստունները վճռեին, որ կարասի մեջ եղած ոսկու 2/6 մասը պետք է տալ վարող գյուղացուն, իսկ մնացած մասը` հողատիրոջը, ապա հողատիրոջը ոսկու ո՞ր մասը կհասներ։

6-2=4

5. «Բարեկենդանը» հեքիաթում մարդը որքա՞ն բրինձ էր գնել, եթե յուղն ու բրինձը միասին 100 կգ էին ու հայտնի է, որ բրինձը 3 անգամ շատ էր կշռում յուղից։

100-25=75

25•3=75

25+75=100

6.Սիրելի սովորողներ, ընտրեք Հովհաննես Թումանյանի հեքիաթներից որևէ մեկը և կազմեք խաչբառ, որի պատասխանը կլինի հենց այդ հեքիաթի վերնագիրը կամ հերոսները։

 

7.Սիրելի սովորողներ, ընտրեք Հովհաննես Թումանյանի հեքիաթներից որևէ մեկը և կազմեք խնդիր։

 

 

Նախ ասեմ , որ Պարոն Տիգրանյանը ” Մխիթար Սեբաստացի” կրթահամալիրի պատմության  ուսուցիչն է  ։ Նա մեզ առաջարկել է աշխատել հետեւյալ  նախագծերի շուրջ.

• Մեր կողքին ապրող ազգային  փոքրամասնությունները

• Պատմության վերակառուցում

Նրա հետ ծանոթությունը անցավ շատ ջերմ և Հետաքրքիր ։

Ինձ շատ դուր եկավ ” Պատմության Վերակառուցում  ” նախագիծը  ,  քանի որ,  ինձ շատ է հետաքրքրում թե Քարե դարում  մարդիկ ինչպե՞ս են ապրել ,  արդյո՞ք երեխաները դպրոց գնացել են թե ՞ ոչ ‘ և թե ինչպիսի՞ պայմաններում են ապրել։

Ես շատ ոգևորված եմ այս նախագծով և համոզված եմ  , որ այս նախագծի շրջանակներում ես ինձ համար շատ հետաքրքիր  բացահայտումներ կանեմ ։

 

https://mskh-my.sharepoint.com/:w:/g/personal/jh_sose_mskh_am/ERe39GDe6Z5BsNbg2DTBHowBzqB1KlK7VGDG7GvIT1anjw

1

 

Լինում է, չի լինում՝ մի աղքատ մարդ։ էս աղքատ մարդը գնում է դառնում մի ձկնորսի շալակատար։ Օրական մի քանի ձուկն է աշխատում, տուն բերում, նրանով ապրում են ինքն ու կնիկը։

 

Մի անգամ էլ ձկնորսը մի սիրուն ձուկն է բռնում, տալիս իր շալակատարին, որ պահի, ինքն էլ ետ ջուրն է մտնում։ Էս շալակատարը գետափին նստած՝ նայում է, նայում էն սիրուն ձկանն ու միտք է անում։

 

— Տե՛ր աստված,- ասում է,-սա էլ, որ մեզ նման շունչ-կենդանի է, դու ասա՝ սա՞ էլ մեզ նման ծնող ունի, ընկեր ունի, աշխարհքից բան է հասկանում, ուրախություն կամ ցավ է զգում, թե՞ չէ․․․

 

Հենց էս մտածելու ժամանակ ձուկը լեզու է առնում։

 

— Լսի՛,- ասում է,-մարդ-ախպեր։ Ընկերներիս հետ ես խաղում էի գետի ալիքների մեջ։ Ուրախությունից ինձ մոռացա ու անզգույշ ընկա ձկնորսի ուռկանը։ Հիմի, ո՛վ գիտի, իմ ծնողը ինձ որոնում է ու լաց է լինում, հիմի ընկերնեիս տխրել են։ Ես էլ, տեսնում ես, ինչպես եմ տանջվում, շունչս կտրում է ջրից դուրս։ Ուզում եմ էլ ետ գնամ ապրեմ ու խաղ անեմ նրանց հետ էն պաղ ու պարզ ջրերում։ Էնպես եմ ուզո՜ւմ, էնպես եմ ուզո՜ւմ․․․ Եկ, խեղճ արի, ազատ արա ինձ, բա՛ց թող, բա՛ց թող գնամ․․․

 

Էսպես էր ասում ցա՜ծ, շա՜տ ցած ձենով, ցամաքած բերանը բացուխուփ անելով։ [ 187 ]Էս շալակատարի մեղքը գալիս է, առնում է, ետ գցում գետը։

 

— Գնա՛, սիրուն ձկնիկ, թող լաց չլինի քու ծնողը։ Թող չտխրեն քու ընկերները։ Գնա՛, ապրի՛ ու խա՛ղ արա նրանց հետ։

 

Ձկնորսը սաստիկ բարկանում է շալակատարի վրա։

 

— Տո՛, ախմախ,- ասում է,- ես էստեղ ջրի մեջ թրջվելով ձուկն եմ բռնում, դու իմ աշխատանքն առնում ես էլ ետ ջուրը գցո՞ւմ․․․ Դե գնա՛ կորի՛, էլ իմ աչքին չերևա՛ս, էլ իմ շալակատարը չես էս օրից, գնա՛, սովից մեռի՛։

 

Ձեռի տոպրակն էլ խլում է ու ճամփու դնում։

 

-Հիմի ես ո՞ւր գնամ, ի՞նչ անեմ, ո՞նց ապրեմ․․․- տարակուսած մտածելով, դառն ու դատարկ վերադառնում է աղքատը դեպի տուն։

 

Էս տխուր մտածմունքի ժամանակ ճամփին դեմը դուրս է գալի մի մարդակերպ Հրեշ՝ առաջը մի գեղեցիկ կով։

 

— Բարի օր, ախպերացու, էդ ի՞նչ ես մոլորել, ի՞նչ ես միտք անում,- հարցնում է Հրեշը։

 

Աղքատը պատմում է իր գլխին եկածը, թե ինչպես՝ հիմի մնացել է անգործ, անճար ու չի իմանում, թե ոնց պետք է ապրեն ինքն ու իր կնիկը։

 

— Լսի՛, բարեկամ,-ասում է Հրեշը։- Էս կաթնատու կովը ես քեզ կտամ երեք տարվան ժամանակով։ Ամեն օր էնքան կաթը տա, որ քու կնիկն ու դու կուշտ-կուշտ ուտեք, ապրեք։ Երեք տարին լրացավ թե չէ՝ հենց էն գիշերը կգամ ձեզ հարց կտամ։ Թե հարցիս պատասխանեցիք՝ իմ կովը ձեզ լինի, թե չէ՝ երկուսդ էլ իմն եք, տանելու եմ, ինչ ուզեմ, կանեմ։ Համաձայն ե՞ս։

 

— Մի բան, որ առանց էն էլ սովից մեռնելու ենք,- մտածում է աղքատը,- կովը կտանեմ, էս երեք տարին կապրենք, մինչև երեք տարվա լրանալն էլ աստված ողորմած է։ Մի տեղից մի դուռը կբացվի, կամ գուցե հենց պատասխանը տալիս ենք, ո՛վ գիտի․․․

 

-Համաձայն եմ,- ասում է ու կովն առաջն անում, տանում տուն։

 

 

 

3

Երեք տարի կթում են, լիուլի ուտում, ապրում։ Չեն էլ նկատում, թե ինչպես անցավ երեք տարին, և ահա հասնում է նշանակած օրը, որ Հրեշն էն գիշեր պիտի գա։

 

Մարդ ու կնիկ վերջալուսի տակ տխուր նստում են դռանը, ու միտք են անում, թե ինչ պատասխան տան Հրեշին, կամ, ով գիտի, ինչ կհարցնի նա․ ո՞վ կիմանա Հրեշի միտքը։

 

— Ա՛յ թե ինչ դուրս կգա, երբ մարդ Հրեշի հետ գործ բռնի․․․ Հրեշի հետ հաշիվ ունենա․․․ Հրեշից լավություն ընդունի․․․- հառաչելով զղջում էին մարդ ու կին, բայց անցկացածն անց էր կացել, էլ հնար չկար։ Իսկ զարհուրելի գիշերը արդեն վրա էր հասնում։

 

Էս ժամանակ նրանց մոտենում է մի անծանոթ գեղեցիկ երիտասարդ։

 

— Բարի իրիկո՛ւն,- ասում է,- ճամփորդ մարդ եմ, մութն ընկնում է, ես էլ հոգնած եմ, հյուր չե՞ք ընդունի ձեր տանն էս գիշեր։

 

— Ընչի՛ չէ, ճամփորդ ախպեր, հյուրն աստծունն է։ Բայց մեզ մոտ վտանգավոր է էս գիշեր։ Մենք Հրեշից մի կով ենք առել էն պայմանով, որ երեք տարի կթենք, ուտենք, երեք տարուց ետը գա մեզ հարց տա, թե պատասխանենք, կովը մեզ լինի, թե չէ՝ իր գերին ենք։ Հիմի ժամանակը լրացել է․ էս գիշեր պիտի գա, ու մենք էլ չգիտենք, թե ինչ պատասխան տանք։ Հիմի մեզ ինչ անի՝ մենք ենք մեղավոր, վայ թե քեզ էլ վնասի։

 

— Բան չկա, որտեղ դուք, էնտեղ էլ ես,- պատասխանում է օտարականը։

 

Համաձայնում են, հյուրը մնում է։

 

Մին էլ կեսգիշերին դուռը դղրդում է։

 

— Ո՞վ է։ — Հրեշը։ Եկել եմ որ եկել եմ, դե պատասխանս տվեք։

 

Ինչ պատասխան, սարսափից մարդ ու կնկա լեզուն կապվում է, մնում են տեղները քարացած։

 

-Մի՛ վախենաք, ես ձեր տեղակ սրա պատասխանը կտամ,- ասում է երիտասարդ հյուրը ու գնում է դեպի դուռը։

 

— Եկե՜լ եմ,- դռան ետևից ձայն է տալի Հրեշը։

 

— Ես էլ եմ եկե՜լ,- պատասխանում Է ներսից հյուրը։

 

— Ո՞րտեղից ես եկել։

 

— Ծովի էն ափից։

 

— Ընչո՞վ ես եկել։

 

— Կաղ մոծակը թամքել եմ, վրեն նստել եմ, եկել։

 

— Ուրեմն՝ ծովը պստիկ է եղել։

 

— Ի՜նչ պստիկ, արծիվը չի կարող մի ափից մյուսը թռչի։

 

— Ուրեմն՝ արծիվը ճուտ Է եղել։

 

— Ի՜նչ ճուտ․ թևերի շվաքը քաղաք Է ծածկում։

 

— Ուրեմն՝ քաղաքը շատ Է փոքրիկ։

 

— Ի՜նչ փոքրիկ․ նապաստակը մի ծայրից մյուսը չի հասնի։

 

— Ուրեմն՝ նապաստակը ձագ է։

 

— Ի՜նչ ձագ․ մորթին մի մարդու քուրք դուրս կգա, գլխարկն ու տրեխն էլ՝ ավել։

 

— Ուրեմն՝ մարդը թզուկ է։

 

— Ի՜նչ թզուկ․ ծնկան ծերին աքլորը ծուղրուղու կանչի, ձենը ականջը չի հասնիլ։

 

— Ուրեմն՝ խուլ է։

 

— Ի՜նչ խուլ․ սարում որ պախրեն խոտ պոկի, նա կլսի։

 

Հրեշը մնում է կապված–մոլորված, զգում է, որ ներսը մի ուժ կա իմաստուն, համարձակ, անհաղթելի, էլ չի իմանում՝ ինչ ասի, սուսուփուս քաշվում, կորչում է գիշերվա խավարի մեջ։

 

Սրանք նոր մեռած տեղներիցը ետ են գալի, ուրախանում, աշխարհքովը մին են լինում։ Հետն էլ բացվում է բարի լուսը, և երիտասարդ հյուրը վեր է կենում, մնաք բարով է ասում, որ գնա իր ճանապարհը։

 

— Չենք թողնի որ չենք թողնի,- առաջը կտրում են մարդ  ու կին,- դու, որ փրկեցիր մեր կյանքը, ասա՛, ինչով ետ վճարենք քո լավությունը․․․

 

— Չէ՛, անկարելի բան է, պետք է գնամ իմ ճանապարհը։

 

— Դե գոնե անունդ ասա, եթե լավությունդ կորչի, ու չկարողանանք ետ վճարել, գոնե իմանանք, թե ում ենք օրհնելու․․․

 

— Լավությունը արա ու թեկուզ ջուրը գցի՝ չի կորչիլ։ Ես հենց էն Խոսող ձուկն եմ, որի կյանքը դու խնայեցիր․․․- ասում է անծանոթն ու չքանում ապշած մարդ ու կնկա աչքերից։

---

---

https://mskh-my.sharepoint.com/:w:/g/personal/jh_sose_mskh_am/EdifslPKSrVCqUiu8TXuC_0BinQEj3neAr2ZFCGF61RNvQ

https://mskh-my.sharepoint.com/:w:/g/personal/jh_sose_mskh_am/EX8i—6UzJBAu1qqskiKBLgBXK3hKr2fnwkuHM6bCOphJw

Урок 2

 

стр. 43 — 44

 

Скоро мамин праздник

Обниму я в марте радостно

Маму милую свою.

Подарю подарок праздничный

И тихонечко спою:

Пускай узнает ветер,

И звёзды, и моря,

Что лучше всех на свете

Мамочка моя.

 

В русском языке с существительными женского рода используются глаголы прошедшего времени с окончанием -а: делала, писала, помогала. Оля делала домашнее задание.

Существительные мужского рода будут иметь при себе глаголы с нулевым окончанием: делал ,

писал , смотрел . Брат писал письмо. Андрей помогал дедушке.

 

Придумай предложения со словами:

ОНА ОН

делала делал

писала писал

помогала помогал

Слова для справок: подарок, домашнее задание, письмо, маме, бабушке, дедушке.

Она помогала маме.

Она писала бабушке.

Она делала домашнее задание.

Он писал письмо.

Он помогал дедушке.

Он делал подарок.

 

2. Прочитай разговор по телефону бабушки с внуком.

— Доброе утро, бабушка.

— Доброе утро, Тимур.

— Бабушка, поздравляю тебя с днём рождения.

— Спасибо.

— Ты сегодня после обеда будешь дома?

— Буду.

— После школы я приду к тебе.

— Приходи, приходи. Буду ждать.

— До свидания.

— До свидания.

 

3. Расскажи, как Тимур поздравит бабушку.

 

Домашнее задание:

 

Рабочая тетрадь

 

стр. 18 упр. 54 — 57

Упр. 54

1) Дул холоднный ветер ( м.р).

2) Шёл мокрый  дождь ( м.р).

3) К кормушке прилетела маленькая птица ( ж. р.).

4) В мыльнице  лежит душистое мыло ( С. Р. ).

5) Красное солнце  ( с.р.)  скрылось за  горизонтом.

6) Мы вышли  на берег лесного озера ( с.р.).

7) На небе блестела серебристая звезда (ж.р.).

8) На блюдце лежало спелое яблоко (с.р.).

Упр. 55

Участник — участие

Сердце — сердечко

Чувствовать  — Чути

Упр. 56

Мужской род

Ученик

Учитель

Путешественник

Студент

Артист

Продавец

Дедушка

Шахматист

 

Женский род

Учительница

Ученица

Девочка

Артистка

Певица

Студентка

 

Упр. 57

Папа ( м.р). шагает по улице с дочкой,

Дочка собаку ведёт на цепочке,

Держит собака ( ж.р.) в зубах поводок,

А в поводке выступает щенок ( м.р).

Так и не смог я, ребята, понять,

Кто же кого из них вывел гулять!